Landinrichting Water-Land-Schap, robuuste waterlopen Westhoek
Droge zomers, captatieverbod, beregeningsverbod, plotse overstromingen en piekdebieten, waterrecreatieverbod, toxische blauwalgen, … Allemaal uitdagingen die in sneltempo op ons afkomen.
Toch in de valleien van de Kleine Kemmelbeek en de Wijtschate-Bollaertbeek in Ieper en Heuvelland. Beide beken ontspringen op de West-Vlaamse heuvels en monden uit in respectievelijk de Dikkebus- en de Zillebekevijver/Verdronken Weiden.
Waarom inzetten op dit gebied?
Het is een belangrijk gebied voor drinkwaterwinning én voor de landbouw. De Watergroep produceert er drinkwater uit het oppervlaktewater van deze beken. Waterkwaliteit is dus van groot belang. Aan de andere kant willen we ook een leefbare landbouwbedrijfsvoering en duurzame voedselproductie blijven garanderen.
Landbouwers worden dagelijks geconfronteerd met deze uitdagingen en kunnen meehelpen om slibafvoer en gewasbeschermingsmiddelen in de waterlopen te beperken.
De voorbije jaren nam de beschikbaarheid van het aangevoerde beekwater naar de spaarbekkens van de Verdronken Weide, Zillebekevijver en Dikkebusvijver in grote mate af. De gemeten vervuiling met chemische reststoffen in de Bollaertbeek en de Kleine Kemmelbeek, afkomstig van gewasbeschermingsmiddelen (herbiciden, fungiciden, slakkenkorrels, …), nam zodanig toe dat er jaarlijks vanaf mei/juni tot december praktisch geen water kan opgespaard worden om er drinkwater uit te zuiveren. Voeg daar nog het steeds drogere (zomer)klimaat aan toe en je begrijpt dat de normale voorziening van ons kraantjeswater ernstig in het gedrang komt!
Extra uitdaging
De hellende percelen in deze valleien zijn gevoelig voor erosie. De Kleine Kemmelbeek voert tonnen erosiemateriaal richting Dikkebusvijver die steeds frequenter moet worden gebaggerd. Goed voor een prijskaartje van ongeveer 800.000 euro.
Samen met goeie vruchtbare grond komen ook veel nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen in de grachten en beken terecht hetgeen rechtstreeks impact heeft op de waterkwaliteit.
De afgelopen warme zomers kregen we ook te maken met blauwalgen op beide vijvers. Slecht nieuws voor de waterrecreatie (kajakverbod) én de natuur (vissterfte).
Demomaatregelen
En nu?! Doe jij ook mee?
Tijdens de workshop in De Palingbeek kregen we van landbouwers enkele ideeën om maatregelen te treffen voor een betere waterkwaliteit. We willen deze maatregelen nu ook uittesten. Kan één van de demomaatregelen bij jou uitgetest worden?
- Grasbuffer- of graskruidenstroken: heb je een perceel langs een beek of gracht? Via de aanleg van een grasbuffer- of graskruidenstrook beperken we erosie en afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen en geven we akkernatuur een boost.
- Plantaardige dam: een plantaardige dam is een efficiënte maatregel om erosie tegen te gaan. Samen met de erosiecoördinator bepalen we de meest kritieke plaats van het perceel.
- Stro of houtsnippers: stro of houtsnippers op je perceel? Een idee dat door verschillende landbouwers werd geopperd tijdens de workshop in ‘De Palingbeek’
- Inrichten van een overstromingsland: heb je een perceel dat geschikt is om (deels) onder water te laten lopen om laaggelegen gebieden/woonkernen bij wateroverlast te beschermen?
Landschapsmaatregelen
Naast de demomaatregelen kunnen ook aanplantingen ingezet worden om de problematiek aan te pakken. Door knelpunten op een natuurlijke manier in te richten slaan we bovendien twee vliegen in één klap. Niet alleen creëren we een waardevolle aanvulling op de demomaatregelen, we versterken eveneens het landschap en werken zo ook aan een herstel van de oorspronkelijk beekvalleien.
- Beekgeleidende aanplantingen, zoals elzensingels, zorgen voor een natuurlijke vorm van oeverversteviging. Door hun sterke wortelgroei gaan ze de taluds en meanders gaan vastzetten en kunnen we het afkalven van de oevers tegengaan.
- Houtkanten en hagen vormen een variant op plantaardige dammen en kunnen, al dan niet in combinatie met een grasstrook, een extra erosiebuffer creëren.
- Herstel van graften en houtwallen. Graften en houtwallen zijn typerende voor valleigebieden en vormen een natuurlijke of kunstmatige knik in de helling. Door ze te herstellen en/of opnieuw te beplanten versterken we deze, veelal oude, landschapsrelicten.
Geïnteresseerd of nog wat extra advies nodig?
Bekijk de brochure waarin alles op een rijtje staat.
Bert Pattyn – Regionaal Landschap Westhoek -T 0499 77 41 55 – M bert.pattyn@rlwesthoek.be
Elien Dupon – Inagro T 0490 57 66 41 – M elien.dupon@inagro.be
En wat gebeurt er hierna?
De bedoeling is om deze demomaatregelen gedurende enkele jaren samen met jullie uit te testen. We evalueren regelmatig en sturen de maatregelen bij indien nodig. Als de demomaatregelen goeie resultaten opleveren en door jullie positief bevonden worden, zetten we deze verder in ons Landinrichtingsplan (vanaf 2023).
Opmaak van een Landinrichtingsplan (2023 – …)
De provincie, Inagro, Regionaal Landschap, De Watergroep, Boerenbond, ABS, Heuvelland en Ieper starten ondertussen met de opmaak van het Landinrichtingsplan. Naast het verderzetten van succesvolle demomaatregelen zullen ook andere instrumenten hierin worden opgenomen.
Maar daarover later meer!
We koppelen in elk geval met jullie terug en willen ook graag jullie ideeën hierover horen.
